AKOLE ISE – ALIFABETI YORUBA

ALIFABEETI JE AKOJOPO LETA TI ASE AKOSILE RE GEGE BI IRO NINU EDE YORUBA.

ALIFABETI EDE YORUBA

Aa     Bb    Dd    Ee    Ee     Ff    Gg     GB gb   Hh    Ii    Jj    Kk    Ll    Mm    Nn    Oo    Oo      Pp      Rr      Ss      Ss      Tt    Uu     Ww       Yy

Apapo alifabeti ede Yoruba je meedogun (25)

Ona meji ni a le pin alifabeeti ede Yoruba si. Awon niyi;

1. Iro Konsonanti
2. Iro Faweli

Iro Konsonanti: Eyi ni iro ti a pe ni igba ti idiwo wa fun eemi.

Awon Konsonanti naa ni:

Bb    Dd    Ff    Gg    GB gb    Hh    Jj    Kk    Ll     Mm    Nn    Pp    Rr    Ss    Ss    Tt    Ww    Yy

Apapo konsonanti ede Yoruba je mejidilogun (18)

Iro faweli: Eyi  ni iro ti a pe nigba ti  ko si idiwo fun eemi

Eyi pin si ona  meji:

Iro faweli airanmupe: A kii ran mu pe iro yii rara bee ni ko  si idiwo fun eemi tabi afefe ti a n pe.

Meje (7) ni iro faweli airanmupe

Aa           Ee        Ee          Ii          Oo         Oo               Uu

Iro faweli aranmupe: A maa n ran mu pe awon iro yii. Ni gba ti a ba n pe awon iro yii jade, eemi maan gba iho imu ati enu jade lee kan naa.

Marun-un (5) ni iro faweli aranmupe – an, en, in, on, un

Apapo iro faweli ede Yoruba je mejila (12)

Igbelewon:

• Kin ni alifabeeti ede Yoruba?
• Ona meloo ni a pin alifabeeti ede Yoruba si?
• Ko won sita

Ise asetilewa :ISE SISE NINU IWE ILEWO YORUBA AKAYEGE

EKA ISE ASA

AKOLE ISE   Itan Isedale Yoruba

1. Itan so pe ilu meka ni Yoruba ti wa
2. Itan fi ye wa pe Lamurudu ni baba nla Yoruba
3. Lamurudu je Ogbontegi abogipa
4. Itan so pe awon elesin musulumi gbe ogun ti Lamurudu lati fi esin iborisa sile
5. Itan fi ye wa pe inu ogun yii ni Lamurudu ku si
6. Ba kan naa, itan so pe Lamurudu ni baba Oduduwa
7. Leyin iku Lamurudu, Oduduwa ati awon eniyan re sa wa si ilu ile ife
8. Ilu ile-ife ni o je orisun fun gbogbo ile Yoruba
9. Oruko omo Oduduwa ni Okanbi
10. Okanbi ti o je omo Oduduwa bi omo meje. Awon ni:

S/N	ORUKO	ILU TI WON TE DO SI	OGUN TI WON PIN
A	Olowu	Owu	Aso
B	Alaketu	Ketu	Ade
D	Oba Ibini	Bini	Owo eyo
E	Orangun	Ila	Iyewo
E	Oni Sabe	Sabe	Eran Osu
F	Onipopo	Popo	ILeke
G	Oranmiyan	Oyo	Ile

 

Igbelewon:

• Ni sisentele so itan isedale Yoruba
• Daruko awon omo Okanbi pelu ogun ti won pin leyin iku baba won

Ise asetilewa: ya maapu omo eya ile yoruba

EKA ISE:  LITIRESO

AKOLE ISE:   ORIKI LITIRESO.

Litireso ni akojopo ijinle oro ni ede kan tabi omiiran.

Litireso je ona ti Yoruba n gba fi ero inu won han nipa iriri  won gbogbo.

Ona meji ni a le pin litireso si, awon ni

1. Litireso alohun
2. Litireso apileko

 

Litireso Alohun: Eyi ni litireso ti a fi ohun enu gbe jade ti a jogun lati odo awon baba nla wa.

Litireso alohun pin si;

1. Ewi
2. Oro geere
3. Ere Onise.

Litireso Apileko: Eyi ni litireso ti a se akosile ni gba ti imo moo- ko – moo-ka de.

Litireso apileko pin si;

1. Ewi apileko
2. Ere Onitan
3. Itan Oroso

Igbelewon:

• Fun litireso ni oriki
• Ona meloo ni a pin litireso ede Yoruba si
• Salaye lekun-un rere

Ise asetilewa: ko apeere ewi alohun Yoruba marun-un

 

See also

AKOLE ISE: KIKA IWE APILEKO TI IJOBA YAN

AKOLE ISE: AKAYE OLORO GEERE

AKOLE ISE: AKAYE OLORO GEERE

Akole ise: onka Yoruba (300-500)

Onka Yoruba (101 – 300)